Commit Advocaten kondigt met trots aan dat advocaat Karel Theuns recent erkend werd als bemiddelaar, gespecialiseerd in sociale zaken. Karel zal zich toeleggen op duo- en groepsbemiddelingen in de brede HR-context.
In zijn eerste blogbericht als advocaat-bemiddelaar staat Karel stil bij de oprichting van de kamers voor minnelijke schikking in de arbeidsrechtbanken.
Bemiddeling is één van de vormen om een conflict op te lossen en vormt een alternatief voor een gerechtelijke procedure. Bemiddeling wordt aangemoedigd door de wetgever. Ook in arbeidszaken kent bemiddeling daarom een serieuze opmars en komen bemiddelaars gespecialiseerd in sociale zaken vaker op het voorplan.
Rechters krijgen meer en meer de taak om aan alternatieve vormen van conflictoplossing te doen. Met de wet van 19 december 2023 houdende diverse bepalingen in burgerlijke en gerechtelijke zaken worden ‘kamers voor minnelijke schikking’ opgericht in de arbeidsrechtbanken en arbeidshoven. De arbeidsrechtbanken zijn volop bezig met de organisatie en ontwikkeling van die kamers voor minnelijke schikking.
“Meesters, is er verzoening mogelijk?”
“Meesters, is er een verzoening mogelijk?” is een zin die vrijwel op iedere zitting van de arbeidsrechtbanken en arbeidshoven (hierna: de arbeidsgerechten genoemd) gesteld werd, vooraleer de partijen aan hun pleidooien begonnen. Zo goed als altijd vormde “neen, helaas” het antwoord van de partijen op die vraag.
Daarmee werd dan voldaan aan de reeds lang geldende bepaling van het Gerechtelijk Wetboek (artikel 734) die een poging tot minnelijke schikking oplegt vooraleer de debatten tussen partijen voor de arbeidsrechtbank worden geopend.
In de praktijk leidde dit zeer weinig tot (een succesvolle) verzoening tussen de partijen.
De kans bestaat dat dit weldra verandert.
Sinds de Bemiddelingswet van 18 juni 2018 hebben rechters de expliciete taak om de partijen te verzoenen. Ze bevorderen een minnelijke oplossing en ze kunnen de partijen informeren over de mogelijkheden om een conflict minnelijk op te lossen. Ook advocaten hebben de plicht om cliënten te informeren over de mogelijkheid tot bemiddeling, verzoening en elke andere vorm van minnelijke oplossing van geschillen.
Met de wet van 19 december 2023 gaat de wetgever nog verder. Er worden ‘kamers voor minnelijke schikking ‘ (KMS) opgericht bij de arbeidsgerechten.
Wat is een kamer voor minnelijke schikking (KMS)?
Een kamer voor minnelijke schikking (KMS) bestaat (zoals gebruikelijk in de arbeidsgerechten) uit 3 rechters: een voorzitter-beroepsrechter en twee rechters in sociale zaken, de ene benoemd als werkgever; de andere als werknemer. Zij moeten allemaal een gespecialiseerde opleiding inzake verzoening en doorverwijzing naar bemiddeling hebben gevolgd.
Net zoals een bemiddelaar helpen de rechters in de KMS de partijen om een gemeenschappelijke basis te vinden om hun conflict geheel of gedeeltelijk zelf op te lossen. Een minnelijke schikking is dus een overeenkomst gesloten voor de rechter na een rechterlijke verzoeningspoging.
Hoe komt een zaak voor de KMS?
Als er nog geen gerechtelijke procedure is opgestart kan iedere partij bij een conflict verzoeken om een zaak voor te leggen aan de KMS van de rechtbank die bevoegd zou zijn voor het geschil. De partijen worden dan binnen 1 maand opgeroepen.
Ook als er al een gerechtelijke procedure is opgestart, kan iedere partij verzoeken om de zaak voor de KMS op te roepen. Ook de rechter kan zelf het initiatief nemen om de zaak voor de KMS te brengen, tenzij alle partijen daartegen gekant zijn. De partijen worden dan opgeroepen om binnen 1 maand voor de KMS te verschijnen.
Het initiatief voor een minnelijke schikking kan dus door één partij genomen worden. Toch zijn de partijen niet verplicht om een minnelijke regeling na te streven. De verzoeningspogingen zijn vrijwillig. De partijen behouden zelf de controle over het verloop van hun verzoeningspoging. Als ze dit wensen, kunnen ze de behandeling door de KMS op elk ogenblik stopzetten.
Hoe verloopt een zitting voor de KMS?
De partijen moeten in persoon aanwezig zijn, maar mogen bijgestaan worden door advocaten of syndicale pleiters. Als de partijen akkoord zijn, kan de KMS ook aparte gesprekken voeren met elk van de partijen.
De zittingen van de KMS vinden plaats in raadkamer en zijn dus niet openbaar. Alles wat gezegd of geschreven wordt in de loop van die zittingen is vertrouwelijk (en kan later niet worden gebruikt in een verdere gerechtelijke procedure).
In het verlengde van deze vertrouwelijkheidsplicht, geldt het principe dat rechters in de KMS die een verzoeningspoging behandelen, nooit betrokken mogen zijn bij een eventuele latere gerechtelijke procedure over hetzelfde geschil voor een andere, gewone kamer van de rechtbank.
Een poging tot verzoening in KMS zou gemiddeld 90 minuten duren. Het opzet van de arbeidsrechtbanken zou zijn om maximaal 2 à 3 pogingen tot verzoening te voorzien.
De KMS kan, zoals elke rechter, ook onmiddellijk doorverwijzen naar een externe bemiddelaar. Dat is vooral aangewezen bij complexere conflicten, waarbij meerdere partijen en/of meerdere conflicten betrokken zijn.
Wat kan de uitkomst zijn van een zitting van de KMS?
Als de partijen tot een (deel)akkoord komen, wordt dit door de KMS vastgelegd in een proces-verbaal van minnelijke schikking (als er geen gerechtelijke procedure werd opgestart) of een (akkoord)vonnis of arrest (als er een gerechtelijke procedure opgestart werd). Het proces-verbaal van minnelijke schikking heeft dezelfde waarde als een vonnis. Als het niet wordt nageleefd, kan het worden afgedwongen via een gerechtsdeurwaarder.
Als geen akkoord wordt bereikt, eindigt de verzoeningsprocedure. Als nog geen gerechtelijke procedure werd opgestart, wordt er enkel een proces-verbaal van verschijning opgesteld en kunnen de partijen, als ze dat wensen, een gewone gerechtelijke procedure starten om hun geschil door de rechtbank te laten beoordelen. Werd al een gerechtelijke procedure opgestart, dan zal de KMS het dossier terugsturen naar de oorspronkelijke kamer en kan de gewone gerechtelijke procedure voortgezet worden.
Heeft u nog vragen ? Commit Advocaten helpt u graag verder.
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten bv kunnen daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.